“6360 Sayılı Kanunla Büyükşehir belediyelerinin tarım sektörüne yönelik
sorumlulukları arttı”
“Tarım, stratejik bir sektör olması sebebiyle tüm dünyada destekleniyor ve
korunuyor. Ülkemizde de başta kamunun yaptığı destekler olmak üzere tarım
sektörüne birçok farklı araçla destek veriliyor. Yerelde de belediyeler tarafından tarım
sektörüne destekler, teşvikler ve yatırımlar yapılıyor.
2012 yılında yayınlanan 6360 sayılı Kanun’un 2014 yılında yürürlüğe girmesiyle
birlikte Büyükşehir ile ilçe belediyelerine tarım sektörüne yönelik hizmet ve faaliyetler
konusunda görev ve yetkiler verildi.
Ülkemizde kırsal alana hizmet etme görevi 81 ilin 30’unda büyükşehir
belediyeleri, kalan 51 ilde ise il özel idarelerinin yetkisinde bulunuyor. Kanunla verilen
görev ve yetkiler sonucu 2014 yılından bu yana büyükşehir belediyeleri tarımsal
üretimin doğrudan içindedir. Geçen süreç içerisinde büyükşehir belediyeleri tarıma
yönelik hizmet götürme birimlerini oluşturdu. Bu açılan birimler bölgeleri dâhilinde
tarıma ve kırsal alanlara yönelik çalışmalar yapıyor, destekler veriyor.
Birliğimiz tarafından Ziraat Odalarımız aracılığıyla bir çalışma yapıldı. İl ve
ilçelerde belediyelerin tarım sektörüne yönelik gerçekleştirdiği çalışmalar ve çiftçilerin
belediyelerden beklentileri tespit edildi. Yapılan çalışma neticesinde, büyükşehir
belediyelerinin bulunduğu illerde tarım alanlarının yeterince korunmadığı, verilen
desteklerin çiftçiler tarafından yeterli bulunmadığı tespit edildi.”
“Büyükşehirlerde, 10 yılda toplam işlenen tarım arazilerinde 2,5 milyon
dekar azalma oldu”
“Ülkemizde işlenen tarım alanı ve uzun ömürlü bitki alanı toplamı 2023 yılı
itibarıyla 23 milyon 941 bin 709 hektardır. Toplam tarım alanının yüzde 55,7’si yani
13 milyon 337 bin 897 hektar büyükşehir belediyesi sınırları içerinde bulunan 30
ildedir.
2014 yılında 30 büyükşehir belediye sınırlarında bulunan işlenen tarım alanı ve
uzun ömürlü bitki alanı toplamı 13 milyon 589 bin 850 hektardır. 2023 yılında ise
yüzde 1,85 azalarak 13 milyon 337 bin 897 hektara geriledi.
6360 sayılı Büyükşehir Kanunu’nun yürürlüğe girdiği tarihten bu yana 10 yıl
geçti ve bu sürede büyükşehirlerde 2 buçuk milyon dekarlık işlenen tarım alanı yok
oldu.
Büyükşehirlerin önemli kısmı sanayinin fazla olduğu, sahile yakın turizmin daha
ön planda olduğu illerden oluşuyor. 1. sınıf verimli tarım arazilerinin fazlaca olduğu bu
illerde tarım arazilerinin, tarım dışı amaçla kullanımına yönelik tehdidi gün geçtikçe
daha da artırıyor.” “Kırsal nüfusun oranı yüzde 23’e geriledi”
“Ülkemizde kırsal nüfus da azalma yaşanıyor. Dünya Bankası’nın verilerine
göre 2014’te Türkiye nüfusunun yüzde 27’si kırsalda yaşarken 2022’de bu oran
yüzde 23’e geriledi. Son yıllarda kırsaldan kente göçün hızlandığı göz önüne
alındığında karşımıza ilk olarak kırsal bölgelere sosyal ve kültürel yaşantıyı geliştiren
hizmetlerin götürülmesi gereği çıkıyor. Belediyeler, kırsal hayatın doğal yapısını
bozmadan sosyal ve kültürel açıdan destek vererek buraları yaşanılabilir hale
getirmelidir.”
“Büyükşehir belediyeleri çiftçilere en fazla tohum, fide ve girdi destekleri
yapıyor”
“Yine yaptığımız çalışmada, 6360 sayılı Kanunla 30 büyükşehir belediyesinde
tarımsal üretime yönelik kurulan birimlerle çeşitli destekler verilmesine rağmen diğer
belediyelerde tarımsal üretime yönelik faaliyetler yok denecek kadar azdır.
Belediyelerce verilen desteklerin başında en fazla tohum, fide, fidan dağıtımının
yapıldığı tespit edildi.
Ayrıca, bazı belediyeler tarafından afet sonrası yardımlar, mazot, gübre, yem,
ilaç, tarım alet-makine, malç naylonu, tekne bakım malzemesi, sera yardımları
yapıldığı ve kırsal kalkınmaya yönelik projeler üretildiği de tespitlerimiz arasındadır.
Çiftçilerimizin ihtiyacı olan desteklerin tespiti ve uygulanmasıyla kırsal alana
yönelik projeler yapılmasında bazı belediyeler Ziraat Odalarımız ve kooperatiflerle
birlikte çalışırken, çoğu belediye de bu çalışmayı yapmıyor.”
“Ülkemizde gerçekleştirilen tarımsal üretimin yarıdan fazlası 30 ilde
yapılıyor”
“Ülkemizde tahıllar ve diğer bitkisel ürünler ekim alanlarının yüzde 56’sı, sebze
bahçeleri alanlarının yüzde 68’i, meyveler, içecek ve baharat bitkileri alanlarının
yüzde 75’i büyükşehirlerde bulunuyor.
Ayrıca büyükşehirlerde, Türkiye sığır varlığının yüzde 54,8’ine, koyun varlığının
yüzde 56’sına, keçi varlığının yüzde 56 buçuğuna ve kümes hayvanlarının yüzde
67’sine sahiptir.
Ülkemizde bulunan tarım alanlarının yüzde 55,7’sini oluşturan, bitkisel ve
hayvansal üretimin yarıdan fazlasının yapıldığı 30 ilde tarımsal üretime ve çiftçilere
verilen önem ve ayrılan kaynak daha fazla olmalıdır. Kırsala harcanacak kaynağın
yerinde kullanılmasına dikkat edilmeli, ihtiyaçlar yerinde tespit edilerek çözüm
sağlanmalıdır. Dolayısıyla belediyelerin yaptığı ve yapacağı desteklerin çiftçi odaklı
olması önemlidir.”
On ana başlıkta çiftçilerin belediyelerden beklentileri
1-Tarım arazileri korunmalıdır
“Köy tüzel kişiliğine ait tarım arazilerinin 6360 sayılı Kanunla büyükşehir
belediyelerine devredilmesiyle köylere ait arazilerle verimli tarım arazilerini korumak
büyükşehir belediyelerinin en önemli sorumluluklarından biri haline geldi. Büyükşehir
belediyeleri, kendilerine emanet edilen bu arazilere sahip çıkmalıdır. Tüm belediyeler
arazilerin amacı dışında kullanılmaması ve imara açılmaması konusunda her türlü
tedbiri almalıdır.
Belediyeler, her ilde oluşturulan Toprak Koruma Kurullarında Ziraat Odalarının
yer almasına destek vermeli ve bu kurullara gelen amaç dışı kullanım taleplerine
yönelik de Ziraat Odalarıyla birlikte hareket etmelidir.” 2-Kırsalda genç nüfusu tutabilmek için sosyal alanlar artırılmalıdır
“Gençleri kırsalda tutamamak, tarımsal üretimde sorunların en başında yer
alıyor. Bunun en önemli nedenleri arasında ise kırsal alanda eğitim, sağlık ve benzeri
imkanların kısıtlı olması, sosyal ve kültürel imkanların olmaması geliyor.
Kırsal nüfusun gençleştirilmesi için kırsalın sorunları çözülmeli, kent ve kır
arasındaki ekonomik ve sosyal farklılıklar giderilmelidir. Bu anlamda her belediye
kırsal alana daha fazla kaynak ayırmalı, kadınlara yönelik eğitici ve meslek edindirici
kurslar açmalı, çocuklar için etkinlik alanları oluşturmalıdır.”
3- Belediyeler ve Ziraat Odaları birlikte hareket etmelidir
“Tarıma verilen desteklerin etkinliği her zaman sorgulanıyor ve tartışılıyor.
Tarımsal desteklerdeki en önemli sorun, desteklerin çiftçinin ihtiyaçlarını karşılayıp
karşılamadığıdır. Bu sorunun çözümü de çiftçiyle birlikte hareket etmekten geçiyor.
Belediyeler, yaptıkları ve yapacakları uygulamalarda mutlaka çiftçi ihtiyaçlarını en iyi
bilen, çiftçiyi en iyi tanıyan Ziraat Odalarıyla beraber hareket etmeli, görüşlerini
almalıdır.”
4- Pazarlama kooperatiflerinin kurulmasına destek olmalıdır
“Tarımdaki en önemli sorunlardan biri ekonomik örgütlenme ve bunun sonucu
olarak pazarlama sorunlarıdır. Kooperatifleşme ve önemi konusunda belediyeler ve
Ziraat Odaları işbirliği ile çiftçi eğitimleri yapmalıdır. Belediyeler, pazarlama
kooperatiflerinin kurulmasına öncülük etmeli, etkin, fonksiyonel, profesyonel, idari ve
mali açıdan güçlü örgütlenmenin oluşturulması sağlanmalıdır. Kooperatiflerle hem
üretime hem de üretilen ürünlerin tüketiciye en kısa yoldan ulaşmasını sağlayacak
çalışmalar yapılmalıdır.”
5- Semt pazarlarında üreticilere daha fazla yer ayrılmalı, üretici pazarları
her ilçede kurulmalıdır
“Pazar Yerleri Hakkında yönetmelik hükümlerinde pazaryerlerinin en az yüzde
20’sinin özel satış yeri olarak üreticilere ayrılması hükmü bulunuyor. Ürettiği ürünü
doğrudan semt pazarında satmak isteyen üreticimize tüm belediyeler yer ayırmalı ve
ayrılan alan yüzde 20 ile sınırlandırılmamalıdır. Bu sınırlama özellikle yaz aylarında
ürün arzındaki artış nedeniyle kendi ürününü pazarda satmak isteyen üreticilerimize
engel teşkil ediyor.
Yine belediyelerce belirlenecek günlerde sadece üreticinin ürettiği ürünü halka
doğrudan sunabileceği üretici pazarlarının her il ve ilçede kurulması sağlanmalıdır.
Gıda fiyatları üzerinden haksız kazanç elde etmeye yönelik hareketlere belediyeler
tarafından izin verilmemelidir.
Belediyelerin hallerde yaş sebze ve meyve ticaretine yönelik denetimlerinin yanı
sıra, halkımıza gıda arzında son nokta olan bakkal, market, fırın gibi temel tüketim
mallarının satıldığı noktalarda, denetimler artırılmalı, piyasa üzerinde bozucu etkisi
olanlara ceza uygulanmalıdır.”
6-Destekler artırılmalıdır
“Belediyelerin kırsal alanda gerçekleştirdiği çalışmaların en önemlisi çeşitli
konularda yapılan desteklerdir. Belediyeler tohum, girdi ve benzeri konularda
çiftçilere hibe destekleri yapıyor.
Bazı belediyeler Ziraat Odaları ve Kooperatifler aracılığıyla çiftçilere tarım alet
ve makinası hibe ediyor. Belediyelerin çiftçilerin ihtiyaçları doğrultusunda bu
destekleri artırması bekleniyor.
Destek miktarını artırmanın yanı sıra desteklerin düzenli olarak verilmesi ve
verilecek desteklerin üretim döneminden önce açıklanması da önem arz ediyor.
Özellikle de tohum, fide, gübre, mazot, yem ve ilaç gibi girdilerin tek bir defaya
mahsus verilmesi, tarımsal üretimin sürdürülebilirliğine katkı sunmayacaktır.”
7-Kırsal Alanlara altyapı hizmetleri artırılmalıdır
“Tarımsal üretim için yapılan destekler kadar önemli bir diğer husus da tarımsal
üretim yapılacak alandaki altyapının uygunluğudur. Türkiye’nin birçok kırsal
bölgesinde bu anlamda eksiklikler vardır. Belediyeler; yol ıslahı, tarla yollarının
yapımı ve bakımı, tarım arazilerindeki drenaj ve sulama kanallarının bakımı gibi
yatırımlarını artırmalıdır.”
8-Tarımsal ürün işleme tesisleri kurulmalıdır
“Bölgede tarımsal faaliyetlerin gelişmesinde, üretimin artırılması ve daha kolay
pazarlanmasında ürüne yönelik işleme tesislerinin kurulması oldukça önemlidir.
Belediyeler, İl ve ilçelerin üretim deseni ve çiftçi ihtiyaçlarına göre tespit
edilerek, meyve-sebze kurutma, meyve suyu, ürün paketleme tesislerinin, soğuk
hava depolarının ve toprak, bitki ve sulama suyu analiz laboratuvarlarının
kurulmasında öncülük etmelidir.
Tarımsal ürünlerin pazarlanmasında markalaşmanın önemi biliniyor. Bitkisel ve
hayvansal ürünlerin işlenmiş ve paketlenmiş olarak pazarlanması için gerekli altyapı
ve pazar ağlarının belediyelerce bölgelerde oluşturulması önemlidir.”
9- Yenilenebilir Enerji kaynaklarının kurulmasına destek olmalıdır
“Hem dünyada hem de ülkemizde yenilenebilir enerjiye rağbet artıyor. Çevrenin
sürdürülebilirliği ve tarımsal maliyetlerin azaltılması için belediyeler bölgelerinde
biyogaz, rüzgâr enerjisi ve güneş enerjisi gibi alternatif enerji kaynaklarının
çoğalmasına ön ayak olmalıdır.”
10- Kırsal Turizm ile kırsalda gelirin artırılması sağlanmalıdır
“Tarım, her ne kadar kırsal alanların en önemli ekonomik faaliyeti olsa da son
zamanlarda kırsal turizm, eko turizm ve agro turizm gibi faaliyetler de ön plana
çıkıyor. Kent merkezinde yaşayanların kırsal hayata yönelik artan ilgileri sonucu
kırsal kesimde yeni gelir kapıları açılıyor.
Belediyelerin kırsal alanları tanıtıcı faaliyetlerde bulunmaları ve cazibe
yaratmaları hem üreticilerin hem de bölgedeki diğer insanların gelirlerini artıracak,
kırsal kalkınmaya katkı sağlayacaktır.”
